PANDUAN PENANAMAN CENDAWAN

PANDUAN PENANAMAN CENDAWAN

1.0     PENGENALAN

Pasti ramai di luar sana yang suka makan makanan berasaskan cendawan tetapi masih belum jelas atau tidak tahu khasiat yang terkandung dalam cendawan. Cendawan ialah sejenis kulat yang tumbuh di atas tanah atau sumber nutriennya. Cendawan turut diiktiraf sebagai herba yang berguna kepada manusia. Sesetengahnya tumbuh meliar manakala sesetengah lagi ditanam oleh manusia sebagai makanan dan untuk tujuan perubatan. Kajian mendapati cendawan boleh mengurangkan kandungan gula dan menambah insulin di dalam darah, membunuh beberapa jenis virus yang yang membawa penyakit berjangkit dan turut berperanan sebagai agen mempertahankan badan dari serangan barah. Namun tidak semua cendawan boleh dimakan dan ada juga cendawan yang beracun.

Cendawan adalah satu tanaman istimewa yang tidak melakukan proses fotosintesis untuk mendapatkan makanan. Cendawan mendapatkan sumber makanannya daripada bahan organik yang kompleks melalui tisu tumbuhan dan binatang yang hidup atau mati. Cendawan tergolong dalam keluarga kulat ataupun fungus. Cendawan mengandungi zat makanan dan vitamin yang tinggi berbanding sayur-sayuran yang lain. Pada masa kini, tanaman cendawan mendapat sambutan yang hangat disebabkan proses penanamannya yang mudah, murah dan boleh diperolehi dalam jangkamasa yang pendek. Diantara cendawan yang terkenal ialah cendawan tiram (Pleurotus sajorcaju), cendawan butang (Agaricus Specisis), cendawan shiitake (Letinus edodes ), cendawan jerami (Rolrariella Rolraceae), cendawan telinga kera (Auricularia Polytricha), cendawan abalone (Pleurotus Cystdiosus) dan cendawan Ling Tze (Ganoderma Lucidum)

2.0     PENGURUSAN

2.1     Pembinaan Rumah Cendawan

          Langkah pertama untuk penanaman cendawan adalah dengan menyediakan rumah cendawan. Rumah cendawan merupakan sebuah tempat persekitaran yang terkawal bagi penanaman cendawan. Ukuran standard bagi rumah cendawan adalah 20' x 50'. Bumbung bangsal cendawan dan dindingnya diperbuat daripada daun nipah. Ini adalah disebabkan untuk mengekalkan suhu yang rendah supaya sesuai untuk pertumbuhan cendawan. Jaring dipasang di dinding untuk mengelakkan serangan perosak. Kawasan rumah cendawan dibahagikan kepada ruang penyediaan, ruang pengukusan, bilik suntik, bilik pemeraman dan ruang pengeluaran hasil.

                                           Rumah cendawan

2.2     Penyediaan Beg Cendawan

          Setelah rumah cendawan disediakan, seterusnya beg cendawan perlu disediakan sebagai media tempat miselium cendawan tumbuh. Langkah penyediaan beg cendawan adalah dengan menggaulkan habuk kayu getah, dedak dan kapur pertanian pada kadar 100:10:1 mengikut berat. Kemudian, habuk kayu disiram dengan air sehingga habuk kayu tidak berderai apabila dikepal. Campuran habuk kayu dimasukkan ke dalam beg plastik dan dihentak sehingga padat. Langkah terakhir adalah dengan memasang leher dan tutup penutup dengan sedikit kapas.

                                                                Habuk kayu

                                            Proses memasang tutup cendawan

                                                 Beg cendawan yang siap

                 

2.3     Pengukusan Beg Cendawan

          Selepas penyediaan beg cendawan, pengukusan perlu dijalankan untuk membunuh segala organisma yang terdapat didalam habuk kayu dan juga bertujuan untuk mengelakkan pencemaran.  Beg cendawan perlu dikukus selama 5 – 6 jam di dalam tong dram. Tong dram perlu diletakkan lapik setinggi 12cm dan isikan air sama paras dengan tinggi pelapik. Beg cendawan yang telah dikukus disejukkan selama 2 malam.

2.4     Pemilihan Benih Cendawan

Benih cendawan seharusnya dipilih dengan baik bagi memastikan hanya cendawan yang berkualiti dapat dihasilkan. Miselium yang baik adalah  miselium yang kelihatan putih seperti kapas dan tumbuh penuh hingga ke bawah botol benih. Benih yang berwarna perang dan mengeluarkan cairan seperti minyak, berbau masam dan berulat hendaklah dielakkan kerana simptom ini menunjukkan benih-benih ini telah tua dan tidak aktif.

2.5     Penyuntikan Benih

          Selepas pengukusan beg cendawan dan pemilihan benih telah dilakukan, kerja yang mesti dijalankan ialah penyuntikan benih di dalam bilik khas.  Prosedur penyuntikan benih adalah dengan melayurkan pencungkil besi di atas api untuk membunuh semua organisma yang boleh menyebabkan pencemaran.

Benih cendawan dihancurkan dengan pencungkil yang telah dilayur tadi. Selepas itu, anggaran satu sudu besar benih cendawan dimasukkan ke dalam beg. Penutup beg cendawan dilayurkan dan tarikh penyuntikan benih dicatatkan. Beg cendawan dieramkan selama 30-35 hari sehingga miselium cendawan memenuhi beg.

 2.6    Memungut Hasil

          Cendawan yang telah berkembang dipungut sebelum bahagian tepi kelilingnya menjadi berombak dan pecah. Kemudian, tutup kembali mulut beg cendawan dan rehatkan beg tersebut selama 7-10 hari sebelum dibuka semula untuk pengeluaran hasil berikutnya.

Kutipan hasil pertama cendawan ialah antara 40-60 hari selepas menyuntik benih. Kutipan berikutnya pula adalah selepas 10-14 hari beg direhatkan. Sekali kutipan hasil boleh mencapai jumlah sebanyak 60-80 g/beg dan satu beg cendawan boleh memberikan 5-6 kali kutipan hasil untuk selama 3-4 bulan. Cendawan yang telah dipetik boleh disimpan dalam peti sejuk pada suhu 5-10 C selama 2 hingga 3 hari.

3.0       PENYAKIT DAN PEROSAK

Perosak yang biasa menyerang tanaman cendawan ialah tikus, lalat (Drosophila), lipas, hama dan nematod. Kulat-kulat yang biasa menyerang substrat ialah Penicillium, Aspergillus dan Trichoderma. Untuk mengawal musuh dan penyakit, rumah cendawan dan rak-rak hendaklah dibersihkan dan dirawat menggunakan bahan kimia seperti Dettol dan Lysol. Pembersihan hendaklah dilakukan selepas setiap kali musim penanaman.

4.0     PEMASARAN

Pemasaran adalah faktor yang paling mustahak diambil kira dalam perusahaan cendawan...Kunci utama kepada bisnes cendawan yang berjaya ialah dengan mendapatkan pembeli yang tetap / terjamin dan pengusaha berupaya menghasilkan pengeluaran cendawan yang tetap. Biasanya cendawan segar dibungkus dan dijual dalam paket 100g.

5.0     KESIMPULAN

Industri cendawan adalah salah satu cabang bidang pertanian yang diberi penekanan oleh kerajaan. Matlamat dan objektif kerajaan dalam menjadikan Industri cendawan ini adalah perniagaan sangat menggalakkan sehingga ramai yang sanggup berusaha keras dalam menghadapi cabaran tersebut.

Diharap panduan ini akan menjadi maklumat tambahan atau rujukan kepada masyarakat. Selain itu diharapkan panduan ini dapat membantu masyarakat yang ingin menjadikan pertanian sebagai perniagaan dan memilih tanaman cendawan sebagai bidang usaha.